[The following text is taken from the text version of Wolkan, Rudolf (ed. [of this part of the series]), Fontes rerum Austriacarum. Österreichische Geschichtsquellen, 2. Abt. Diplomataria et acta, 68. Band, Der Briefwechsel des Eneas Sylvius Piccolomini III. Abt., I. Band, Österreichische Akademie der Wissenschaften. Historische Kommission, Wien, 1918, pp.10-16. (Internet Archive.) I corrected typographical errors due to the OCR system misrecognition, but there may still exist such errors. Please consult printed version for academic purpose.
This unique but rather disappointing (for heraldists) text is here titled "Über Heroen und Veteranen"; however more commonly known as "De officio et origine heraldorum". For the modern reception of this work, see Torsten Hiltmann, "Herolde und die Kommunikation zwischen den Höfen in Europa (14. bis 16. Jahrhundert)", in Werner Paravicini, Jörg Wettlaufer (eds), Vorbild, Austausch, Konkurrenz. Höfe und Residenzen in der gegenseitigen Wahrnehmung (Residenzenforschung, 23), Ostfildern, 2010, pp. 37-63, p.49 n.32. English heralds surely knew this work: A Discourse of the Duty and Office of an Herald of Arms, written by Francis Thynne, Lancaster Herald, the Third Day of March, Anno 1605; see also Spelmann, Henry, Glossarium archaiologicum: continens Latino-Barbara, peregrina, obsoleta..., 1664, p.279. (Google Books.)
Manuscripts are available at: Pius II. pápa - De situ et origine Pruthenorum (pp.24ff of the pdf); dig.vkol.cz : Textus varii; Historia Bohemica - folio 0248r; XIV.G.20, Národní knihovna České republiky.
There is a similar discourse by Adrien de But who probably copied Piccolomini (not sure); see Kervyn de Lettenhove, Joseph Marie Bruno Constantin, Chroniques relatives à l'histoire de la belgique sous la domination des ducs de bourgogne. (Textes latins.) Chroniques des religieux des Dunes, Jean Brandon — Gilles de Roye — Adrien de But, Tome I, Bruxelles: F. Bayez, 1870, pp.212ff (Sed quaerere multi solent unde sit heraldi nomen...). The rest of the volumes are Tome II and Tome III. (All Internet Archive.) (The same volumes and more materials are found at Commission royale d'Histoire - Editions épuisées. )   S.U.]

5. Bischof Eneas an Johann Hinderhach; Wien, 1. Juni 1451.
Über Heroen und Veteranen.
Aus clm. 519, Bl. 75—79; N 126; B 126; V 187.

    Eneas, dei gratia episcopus Senensis, domino Johanni Hinderbach, secretario regio et amantissimo fratri, salutem plurimam dicit.
    Querere multi solent, unde sit heraldorum nomen exortum, quis heraldos primos instituit et quid officii genus hoc hominum inter mortales habeat; que res mihi quoque aliquando fuerunt dubie. sed cupienti plurima nosse, ut est humanum ingenium, querentique certior fieri, apud Angliam, que olim Britannia dicebatur, in sacrario nobilis edis sancti Pauli Lundoniensis vetus historia in manus venit, ante annos sexcentos, ut signatum erat, conscripta, que si vera est et mee potest et aliorum satisfacere cupiditati. in ea quid invenerim, tibi scribere decrevi, ut acri tuo judicio cum viro primario et doctissimo domino Ulrico de monte solisa quid tenendum sit censeas mihique rescribas. autor historie Thucididesb Grecus annotatus erat, quem fama celebrem, clarum novimus; translatoris nomen nullum inveni. constat tamen peritum fuisse, qui magnum illum et facundissimum autorem Latine lingue non minorem quam Grecus est, reddidit. non teneo verba historie, ut erant contexta, sententie memini; in ea ad hunc fere tenorem scriptum erat: heraldi sunt, qui apud majores nostros heroes vocitabantur, quos majores hominibus, diis minores fuisse tradunt. nam quem prisci rebus gestis insignem videbant, gratum populis, virtute sublimem, in deorum cetum colligebant, si modo miracula extabant, quibus eum supra naturam aliquid operatum fuisse constaret. at si miraculi nihil erat, virtus tamen admirabilis videbatur, hunc neque deum neque hominem compellare fas putabant, sed medium inter utrumque sortiti vocabulum heroem vocabant, quasi semideum. sic heroes introducti a quibusdam corrupto vocabulo heraldi sunt appellati. illos autem instituit primus omnium Dionysius,c qui etiam primus armatus et cum exercitu invasit Indiam ac rudes illos et agrestes homines, corticibus arborum et crudis ferarum carnibus utentes, in urbes legit, boves aratro jungere, frumenta serere, deos colere, nutrire comam, mitram ferre et unctiones

a Ulrich Sunnberger. — b Es ist klar, daß es sich hier um kein Werk des Thukydides handeln kann; es ist mir aber nicht gelungen, die Quelle des Eneas aufzufinden. — c Schon im 5. Jahrhundert v. Chr. findet sich die Sage vom Zuge des Dionysos nach dem Orient; vgl. B. Graef, De Bacchi expeditione Indica. Dissert. Berl. 1886.

docuit ungentorum. fuitque his dator vini sicut et Grecis, armavit eos armis martialibus et ad usum vite cultioris erexit. quibus compositis cum vellet abire atque alias lustrare regiones, fuerunt complures in ejus comitatu, qui jam senio confecti et assiduis attriti laboribus neque remanere sine rege neque sequi ducem volebant, recessurumque principem lacrimis et fletibus obsecrabant, ut sui misereret. ad quos Liber pater, ponite curas, inquit, commilitones fratresque mei, diu pugnastis, diu me secuti estis, ego alia ex aliis in fata vocor, vocis jam parata quies est et hic premia laboris vos manent. sistite hic et urbem hanc, terram, quam vestri mihi lacerti quesiverunt, possidete. ego vos hodie militie laboribus absolvo, veteranos milites esse volo heroasque vocari. munus vestrum erit reipublice consulere, fontes arguere, laudare probos, ceteris muneribus vacabitis: quocunque gentium terrarumque veneritis, victum vobis reges vestitumque dabunt, honoratiores apud omnes eritis. xenia vobis principes offerent suasque vestes condonabunt. stabit fides dicto vestro, mendatia horrebitis. proditores indicabitis, qui feminas male habent, hos infames asseverabitis. in omni terra libertas vobis esto securusque vobis transitus et incolatus. si quis vos vestrumque verbo factove angariaverit quempiam, gladio ferietur. ceterum ex amicis meis bacchosissimum Spartebam vobis regem Indisque constituo, qui vobis alimenta prebeat et annuas stipes, qui custodiat privilegia vestra et honoratos vos habeat ex grege vestro ad regni fastigium evocatus. vos illi consulite et posteris. cujus si genus defuerit, ex vobis vestrisque liberis reges Indorum sumite. atque sic adhortatus heroas Dionysius ex India duxit exercitum. Spartembas autem regnavit super Indos quinquaginta et duos annos Budamque filium successorem reliquit, qui cum regnasset annos viginti, instituto filio Cradena vitam finivit. ac post eum per duodecim generationes heroum soboles usque ad Herculem regnavit in India. Hercules autem, cum domitis terrarum monstris ac sevitia tyrannorum deleta penetrasset Indiam, regnum heroum in se recepit. privilegia tamen his non ademit, sed auxit eorum numerum conscriptis inter eos, qui secum ab Hispania et Mauritania militaverant et contra Gerionem triplicis anime et Anteum, terre filium, arma tulerant, longis itineribus et senecta etate defunctis. sed cum venisset ad mortem multosque filios haberet, multis enim mulieribus matrimonio junctus fuit, unicam autem filiam sustulisset, Pandeam nomine, huic regnum commisit. et ut ostenderet, heroas quanti faceret pre ceteris liberis, unum ex numero heroum, nomine Jobarem, virum filie dedit, qui regem gereret quingentosque huic elephantes, quatuor milia equitum et centum triginta milia peditum constituit, quibus regnum tueretur. ex hoc natus est Polimbrotas, a quo dicta est urbs maxima Polimbrota, cujus posteritas usque ad Alexandrum magnum per centum et triginta octo reges Indiam gubernavit. ex quibus ortus est Portus, cujus virtutem miratus est Alexander atque adeo dilexit, ut victor victo regnum dignitatemque restituerit. tum quoque Alexander ex suis militibus heroas legit senes quingentos, longa et laboriosa nimis militia contritos, quos Porro commendavit, quibus singulis annis in singula capita viginti argenti talenta daret, adjecitque privilegiis heroum, ut auro et purpureis coccineisque vestibus et paludamento uti possent, quin et arma regia et insigne deferre quovis gentium terrarumque loco fuerint. si quis hos manu pulsasset aut verbo lesisset, eum capitis reum esse bonaque sua fisco deberi. sic Thucidides, ut ille refert, qui transtulit, qui similia Herodotum et Didimum et Magastenem et Xenophontem sentire contendit additque demum ex persona sua autor ignotus. habemus igitur heraldorum nomen idem significare, quod apud veteres heroum significabat, Dionysiumque primum hoc genus hominum apud Indos instituisse. officium eorum esse, ut regibus assistant, ut consulant rei publice, ut virtutes extollant, vitia fulminent. nec aliud sunt quam milites veterani, qui post multa egregia facinora multaque bella mirifice confecta et amplissimos triumphos, exhausti viribus fessique senio a labore militari remittuntur et in curiam consulturi accersuntur. traditum quoque apud majores est, hujusmodi homines semper honoratos fuisse ac tum Saulis, tum Davidis, Salomonis, tum ceterorum regum Hebreorum latera constipasse, quin et inter Machabeos hec dignitas locum obtinuit. legimus et Julium Cesarem, cum victo Pompejo in Egyptum perrexisset, hoc nomine et hoc honore plerosque suos commilitones donavisse, qui secum et in Gallia et in Britannia et in Germania et in Grecia forti pectore militaverant jamque torpente senecta languebant. nec Octavianus Augustus hoc preclarissimum genus hominum neglexit, qui superato apud Accium Marco Anthonio extincta Cleopatra cum Parthorum superbia timore posito veniam postulasset ablatoque Marco Crasso cum preciosis muneribus signa remisisset, tum reges Indorum ad famam tanti nominis moti usque ad Hispaniam legatos misissent ac ultro parere se Romano imperatori obtulissent. cum submerso Cantabro terra marique pacem Romanus populus haberet clausissetque denuo jam portas, hujusmodi fertur legem tulisse: omnes idcirco mortales exercere se solent et objectare periculis, ut aliquando pace frui quiete possint. nec labor est ullus, qui premia non expectet. ea propter majores nostri militibus, qui bene pugnavissent, non solum stipendia, quibus se suamque possent nutrire familiam, sed honores amplissimos constituerunt, ut coronas, armillas, hastas et alia virtutis insignia quasi solamen et premium laboris exacti. similiter et nos facere decet, qui diis faventibus et magna virtute militum rem Romanam restituimus et altam pacem toto reformavimus orbe, ne milites, qui longa et durissima nobiscum bella peregerunt ac plurimum sanguinis tum sui tum hostium effuderunt, sine mercede tanti laboris evadant. quisque ergo per decennium nobiscum militaveris, si modo quadragenarius fueris, sive pedes sive eques stipendia merueris, militia posthac et omni labore vacato, heroas esto veteranusque miles. nemo te civitate, foro, templo, hospitio, domo prohibeat, nemo tibi crimen ascribat, onus imponat, pecuniam ex te querat. si quid peccaveris, solam cesaris vindictam expectato. quicquid turpitudinis admiserint homines, te judicem propalatoremque timeant, seu privati seu principes fuerint. quod dixeris affirmaverisque, nemo falsum arguat. libera et aperta tibi omnia itinera locaque sunto. in edibus principatum mensa tibi potusque esto. stipendia, quibus te tuamque domum serves, ex publico quotannis habeto. quam legitima face duxeris uxor, ceteris feminis preferatur; quem exprobraveris infamemque dixeris, hic reprobatus homo et infamis esto. arma, insignia, nomina et ornamenta heros ferto, que reges decent. que dicere aut facere velis, ubivis gentium locorum nationumque facito. si quis tibi injurius fuerit, cervice careto; utque senectuti tue quietius Cremonensium, qui contra vos Anthonii partes foverunt, agros tibi tuique similibus viritim dividendos assignamus, qui si pauci fuerint, addimus et Mantuanos, ut bona fide et alta virtute profuisse te reipublice gaudeas. sic Octavianum veteranos suos honorasse confirmant. decreverat idem Penus Hannibal facere, nisi fortuna fractus adversa Antiochi regis et Prussie coactus fuisset, supplex tribunalia petere. comperimus Attilam, Hunorum regem, quamvis efferatum et inanem gloriam, similia suis veteranis privilegia contulisse. neque Theodericus, Gothorum maximus et audentissimus rex, heroas inhonoratos reliquit, quibus et civitates et provincias tributarias fecit. Carolus autem magnus, qui primus post Grecos apud Romanos suscepit imperium, Germanus homo ex antiqua Francorum prosapia natus, postquam Saxones sepius rebellantes multa vi domuit ac feces Hunorum, Longobardos, ab infestatione Romani presulis exterruit, suscepto cesaris nomine et Augustus appellatus, milites omnes, qui tanti laboris comites fuerant, in hunc modum honore fertur et libertate donasse. ite, inquit, milites mei, vos heroes vocabimini, socii regum et judices criminum, vivite posthac laboris expertes, consulite regibus et publico nomini turpia corripite, favete feminis, juvate pupillos, consilio circumdate principes, ab his victum, vestitum stipendiumque petite. si quis negaverit, inglorius infamisque esto. si quis injuriam vobis intulerit, reum se majestatis agnoscat. vos autem caveritis, ne tantum decus tantumque privilegium justo bellorum labore partum, aut ebrietatis aut scurrilitatis aut alio quovis vitio maculetis, ne, quod vobis largimur ad gloriam, redundet ad penam, quam de vobis sumendam, si forsitan excesseritis, nobis et successoribus nostris, Romanorum regibus, perpetuo reservamus. hec sunt, que de nomine et institutione heraldorum, quos heroas fuisse constat, apud antiquos scripta comperimus. cur autem nostris diebus qui nunquam militarunt et abjecti quidam homines hoc nomen assequuntur, nescio causam, nisi quia omnia degenerant nec est hominum genus, quod stet suis legibus. nam et indocti doctioris insignia recipiunt, et qui nudum nunquam ensem viderunt, militiam profitentur nitentque calcaribus aureis; atque ut de nostra dignitate dicamus, absque moribus, sermone leves atque vita, cathedram pontificalem audemus ascendere. quere religiones, percurre mechanicas artes, omnes oberrant, nihil est, quod suis legibus puris inviolatisque perseveret. vale et si quid habes, quod consonet auctoritate dignum et fide, scribito nobis, nostri memor et amans. cujus rei Michaelem Pfullendorffium, consecretarium tuum et nostri diligentem, doctrina plenum, aut judicem aut arbitram experiemur. ex Vienna, kalendas junii anno domini 1451.

Related materials

Adolphus, John The Political State of the British Empire, London: T. Cadell anfd W. Davies, vol.1, 1818, pp.487-504 discusses heralds (mostly) in England. (Google Books. vol.2, vol.3, vol.4.)
Agrippa, Heinrich Cornelius, De incertitudine et vanitate scientiarum liber, Frankfurt and Leipzig: 1714. (Google Books.) Caput LXXXI. De Arte Heraldica. There is older edition (here 1531). Modern edition: Nettesheim, Agrippa v., Mauthner Fritz (ed.), Die Eitelkeit und Unsicherheit der Wissenschaften und die Verteidigungsschrift, 2. Band, München: Georg Müller, 1913, pp.57ff. 1. Band. (Both Internet Archive.)
Alfonso Guerra y Villegas, Jose, Discurso historico politico, sobre el origen, y preheminencias de el oficio de heraldos, reyes de armas, feciales, y caduceadores, Madrid, 1693. (Google Books.)
Belleforest, François de, Les grandes annales et histoire générale de France, dès la venue des Francs en Gaule jusques au règne du roy très-chrestien Henry III., Tome 1, Paris: G. Buon, 1579, f.759v, liv. iv chap. xliff. Du droict des Herauds, & Roys d'armes, de leur origine, & institution, & quel leur office & priuileges. (gallica.) Extracted in Ms Chifflet 81. « Matières héraldique. Tome I. », f.111.
Bry, Théodore de, Emblemata nobilitati et vulgo scitu digna, Frankfurt am Main, 1592. (Internet Archive.) At the beginning of the book, there is a discussion entitled "De nobilitate et officio heraldico." / "Von Ursprung desz Adels / Auch wie es mit den Wappen und Edelen geschaffen sey."
Christyn, Johannes Baptista, Jurisprudentia heroica siue De jure Belgarum circa nobilitatem et insignia, Bruxelles, 1668. (Google Books.) Pars secunda, pp.66ff. are long discussion on heralds of several countries such as the Spanish low countries, France, England. (First part is published in 1663.)
Origin and Institution of Officers of Arms in Portugal extracted from Faria, Manoel Severim de, Noticias de Portugal.
Fauchet, Claude, Origines Des Chevaliers, Armoiries, Et Heravx, Paris, 1600. (Google Books.)
Favyn, André, Le Théâtre d'honneur et de chevalerie, Paris, 1620. (Google Books.) Chapitre 4, pp.43ff. is a discussion on herauds, roys, et poursuivants d'armes.
Flori Europæi, V., §. 49. Relation Ænea Sylvij Kays. secretarij vom Ampt und Privilegien der Herolden / in Epistola ad Ioannem Linderbach Trid. Episc. 1. Iunij 1451, pp.654ff.
Garzoni, Tommaso, La piazza universale di tutte le professioni del mondo, Venecia, 1605. (Google Books; new ed.? originally published 1585.) See DE GLI ARALDI. Discurso LXXVII, pp.611ff. There is a mention to Eneo Siluio in p.614. 1586 ed. has no discourse no.
Holme, Randle, The Academy of Armory, Chester: Printed for the author, 1688. Book 1. Chapter 1 is concerned with the office of heralds. See also Randle Holme (1627-99) - The Academy of armory, or, a storehouse of armory and blason / Randle Holme.
Höpingk, Theodor, De insignium sive armorum prisco et novo iure tractatus iuridico-historico-philologicus, Nürnberg, 1642. (Google Books.) In Caput 6., Pars IX., Paragrahus primus, pp.446ff., the author discusses "de fecialibus, heroldis, armigeris."
Isaac, Thomas, « Ordonnances, statuz, privillièges, droictz et franchises, que tous temps et d'ancienneté ont acoustumé d'avoir les roys, mareschaux, héraulx et poursuyvans d'armes.» Paris, BnF, ms. fr. 25186. (Gallica.)
Le Feron, Jean, De la primitive Institution des Roys, Herauldz, & Poursuiuans d'armes, Paris, 1555. (Google Books.)
Lünig, Johann Christian, Theatrum Ceremoniale, Leipzig, 1719-20, Band 2, S. 1322ff. Ausfuelicher Bericht von dem Ursprung, Verrichtungen, Privilegiis und Freyheiten, auch ehemalig und itzigem Ansehen derer Herolde.
Ménestrier, Claude-François, De la chevalerie anicienne et moderne, Paris, 1683. (Google Books.) See Chapitre V. Des Chevaliers Servans, des Herauts et Poursuivans d'armes, pp.192ff., especially pp.206ff. There is a modern edition: Leber, Jean-Michel-Constant, Collection des meilleurs dissertations, notices et traités particuliers ..., 5e partie, Paris: Dentu, 1826. (Google Books.) See pp.133ff.
Moreau, Philippe, Le tableau des armoiries de France, Paris, 1609. (Google Books.) Chap. II, pp.26ff. is entiltled Des Herauts Rois d'Armes.
Palliot, Pierre, Géliot, Louvan, La vraye et parfaite science des armoiries ov l'indice armorial, Dijon, 1660. (Google Books.) See HERAVD ou ROY D'ARMES quoy que la charge des Herauds ne soit en ..., pp.375ff. There is a 1664 edition and there seems to be a 1655 edition. Louvan's original work was published as Indice armorial ou sommaire explication des mots usitez au blason des armoiries, 1635. (All Google Books.)
Roland, P, Parties inédites de l'œuvre de Sicile, héraut d'Alphonse V roi d'Aragon, maréchal d'armes du pays de Hainaut, auteur du blason des couleurs, Mons: Dequesne-Masquillier, 1867. (Google Books). Its manuscript with a letter by Jacques le Boucq: Baluze 7. (Gallica.)
Spener, Philipp Jakob, Insignium theoria, seu Operis heraldici pars generalis, Frankfurt am Main, 1690. (Google Books.) There is a discussion on the office of heralds in Pars I. Prolegomena, pp.1ff.
Twiss, Sir Travers, Monumenta Juridica: The Black Book of the Admiralty, vol.1, London: Longman, 1871. (Google Books.) Pp.295ff. include the oath of the kings of arms in their creation, oath of herald, oath of pursuivant and the order of battle in the Court of Chivalry, which, except the last are extracted here. The subsequent volumes are: vol.2, 1873, vol.3, 1874, vol.4, 1876. (All Google Books.)
Vulson de la Colombiere, Marc, De l'office des Roys d'armes, des Herauts, et des Poursuivans, Paris, 1645. (Google Books.) In p.54 there is a mention to the status of the French officers of arms as of the author's day.

Cheesman, Clive, "Institutional identity and history in an age of learning: heralds and their alternative pasts". (A work-in-progress paper as of 2014. See here.)
Fürbeth, Frank, "”Vom Ursprung der Herolde“. Ein humanistischer Brief als heraldischer Lehrtext", in Beiträge zur Geschichte der deutschen Sprache und Literatur, 117, 1995, pp.437-488.
Hiltmann, Torsten, "Vieux chevaliers, pucelles, anges. Fonctions et caractères principaux des hérauts d'armes d'après les légendes sur l'origine de l'office d'armes au XVe siècle", in Revue du Nord, No. 366-367, 2006, pp.503-525.
Le Grand, Étienne, "Essai sur l'office d'armes au moyen age: rois, maréchaux, hérauts, poursuivants d'armes", in École impériale des chartes: Positions des thèses soutenues par les élèves de la promotion 1866-67 pour obtenir le diplome d'archiviste-paléographe, Paris: Simon Raçon, 1867, pp.47-50. (Google Books.) Yes, it is published: Paravicini, Werner, "Le héraut d'armes : ce que nous savons et ce que nous ne savons pas", in Revue du Nord, No. 366-367, 2006, pp.465-490, n22.
Moll, Richard J., A Heraldic Miscellany. Fifteenth-Century Treatises on Blazon and the Office of Arms in English and Scots, Liverpool: Liverpool University Press, 2018. (Review by D'Arcy Boulton, in The Medieval Review 19.01.11.)
Rundle, David, "Heralds of Antiquity. Aeneas Sylvius Piccolomini and the British “Thucydides”", in Frazier, Alison, Nold, Patrick, Essays in Renaissance Thought and Letters in Honour of John Monfasani, Leiden and Boston: Brill, 2015, pp.23-35. (pdf.)

back